ملحوظہ
در بیانِ حصولِ جذبہ و سلوک و تربیت یافتن بہر دو صفتِ جمال و جلال و بیانِ فنا و بقا و مایتعلّق بذٰلک و بیانِ فوقیّتِ نسبتِ نقشبندیہ نیز بہ پیرِ بزرگوارِ خود نوشتہ اند۔
متن
عرضداشتِ کمترینِ بندگان احمد آنکہ مُرشد علیٰ الطلاق جلّ شانہ بہ برکتِ توجہ
عالی بہر دو طریقِ جذبہ و سلوک تربیت فرمود و بہر دو صِفتِ جمال و جلال
مربیّٰ ساخت حالا جمال عینِ جلال است و جلال عینِ جمال در بعضی حواشی رسالہِ قُدسیہ این عبارت را از مفہومِ صریح خود منحرف
ساختہ بر مفہومِ موہومِ خود حمل کردہ است و عبارت محمول بر ظاہرِ خود ست
قابلِ انحراف و تاویل نیست وعلامتِ این تربیّت متحقِّق شُدنست بمحبّتِ ذاتی پیش از تحقّقِ آن امکان
ندارد و محبّتِ ذاتیّہ علامتِ فناست و فنا عبارت عبارت از نسیانِ ماسواست
پس تازمانیکہ علُوم بتمام از ساحت سینہ رُفتہ نشود و بجہلِ مطلق متحقّق
نشود از فنا بہرہ ندارد واین حیرت و جَہل دائمی است اِمکانِ زوال ندارد نہ
آنست کہ گاہے حاصل شود گاہے زائل گردد غایۃ مافی الباب پیش از بقا جہالتِ
محض است و بعد از بقا جہالت و علم باہم جمع اند در عینِ نادانی بہ شعور است
ودر عینِ حَیرت بحضور کہ این موطنِ حقّ الیقین است کہ علم و عین حجابِ
یکدیگر نیستند وعلمی کہ پیش از چنین جہالت حاصل شود از حیز اعتبار خارج است باوجودِ آن
اگر علم است در خود است و اگر شہود است ہم در خود و اگر معرفت است یا حیرت
نیز در خود است تازمانیکہ نظر در بیرون است بی حاصل است اگرچہ در خود ہم
نظر داشتہ باشد نظر از بیرون بالکل منقطع می باید کہ شود حضرت خواجہ بزرگ
قدس اللہ سرہ میفرمایند کہ اہل اللہ بعد از فنا و بقا ہر چہ می بینند در
خود می بینند و ہر چہ مے شناسند در خود مے شناسند و حیرتِ ایشان در وجودِ
خود است ازینجا ہم صریحاً مفہوم مے شود کہ شہود و معرفت و حیرت در نفس است و بس
از بیرون ھیچکدامِ اینہا نیست تازمانیکہ یکے ازین ثلٰثہ در بیرون است اگرچہ
در خود ھم دارد از فنا بہرہ ندارد فکیف البقا نہایتِ مرتبہ در فنا و بقا
این است و این فنا مطلق است و مطلق فنا عام است و بقا باندازہِ فنا است
لہٰذا بعضے اہل اللہ بعد از تحقق بفنا و بقا در بیرون نیز شہود دارند امّا
نسبتِ این عزیزان فوق ھمہ نسبتہا است۔
نہ ھرکہ آئینہ دارد سکندری داند :: نہ ھرکہ سر بتراشد قلندری داند
این کار دولت است اکنون تا گردانند
عجب کاریست اولاً ہربلاومصیبت کہ واقع میشد باعثِ سرور و فرحت میشد و ھَلْ مِنْ مَّزِیْد میگفت وہرچہ از اَمتعہ دنیویہ کم میشد خوش می آمد و این قسم را آرزو میکرد و حالا کہ بعالمِ اسباب فرود آوردند و نظر بر عجز و افتقارِ خود افتاد اگر اندک ضررے لاحق میشود در اول وہلہ نوعی از حزن رو میدھد ہرچند بسرعت زائل میشود و ھیچ نمے ماند وھمچنین اگر دعا مے کرد از برائے دفع بلاومصیبت مقصود ازو نہ رفع آن بود بلکہ امتثال امر اُدْعُوْنِیْ بود حالا مقصود از دعا رفع بلیہ و مصائب است و خوف و حزینکہ زائل شدہ بودند باز رجوع کردند و معلوم شد کہ آن از سُکر بود در صحو ہرچہ عوام الناس را ھست این را ہست از عجز و افتقار و خوف و حزن و غم و شادی در ابتدا ھم کہ مقصود از دعا رفعِ بلا نبود و دل را این معنے خوش نمی آمد لیکن حال غالب بود بخاطر میگذشت کہ دعاءِ انبیاء ازین قبیل نبود کہ حصولِ مراد بخواھند حالاکہ بآن حالت مشرف ساختند و حقیقتِ کار را واضح گردانیدند معلوم شد کہ دعاہاءِ انبیاء علیھم الصلوات والتسلیمات از سرِ عجز و افتقار و خوف و حزن بود نہ بمجرد امتثالِ امر بعضے امور کہ رو میدہد بحسبِ امرگاہ گاہ بعرضِ آن گُستاخی مے نماید۔
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر